Инсульт – мидағы қан айналымының жіті бұзылуы нәтижесінде дамитын ауру, нәтижесінде ми тіндері зақымданып, оның қызметі бұзылады.
Инсульттің екі негізгі түрі бар:
- Ишемиялық – мидың артериялық тамырларының бітелуімен немесе түйілуімен байланысты және аймақты қанмен жеткіліксіз қамтамасыз ету және некроз аймағындағы жүйке жасушаларының өлуі және ми инфарктінің дамуы.
- Геморрагиялық – артерияның немесе венаның жарылуымен және ми заттегіне немесе оның қабықшаларының астына қан құйылумен байланысты, айналасындағы жүйке тінін қысып, нейрондардың өлуіне және ми ісінуінің дамуын ынталандырады.
Мидағы қан айналымының кез келген бұзылуы жағдайында оның жасушаларының қалыпты қоректенуін мүмкіндігінше тез қалпына келтіру керек. Бұл олардың одан әрі өлімін тоқтатады және ауыр асқынуларды болдырмауға көмектеседі.
Инсульттің белгілер:
- Беттің қисаюы – адамнан күлімсіреуді, бетін томпайтуын, тісін көрсетуін сұрау керек. Инсульттің ықтимал белгісі - мұрын-ерін қатпарының асимметриясы, беті салбырау, езуі қисаю.
- Сөйлеудің бұзылуы – адамның сөйлей алмауы немесе адам өзінің не айтып тұрғанын түсінбей, сөздерді шатастыруы – инсульттің белгісі болуы мүмкін.
- Қолдың немесе аяқтың әлсіздігі – егер адам қолының кенеттен ебедейсіздігіне, қолмен анық жаза алмауына шағымданса.
Егер бұл белгілер анықталса, тез арада жедел жәрдем шақыруыңыз керек!
Инсульт дамуының қауіп факторлары:
- Жасы – инсульттің жиілігі 50 жастан кейін артады
- жынысы – 40 жастан асқан ерлерде әйелдерге қарағанда инсульттің даму қаупі жоғары.
- отбасылық анамнез және тұқым қуалайтын бейімділік
- темекі шегу – инсульт қаупін екі есе арттырады
- психологиялық факторлар – стресс, депрессия, шаршау
- алкоголь, есірткі тұтыну және дәрі-дәрмектер – ауыз арқылы қабылданатын контрацептивтер қабылдау
- артық салмақ пен семіздік
- дұрыс тамақтанбау
- физикалық белсенділіктің жеткіліксіздігі
Инсульттің алдын алу, ең алдымен, денеге теріс әсер ететін факторларды жою үшін өмір салтын түзетуді қамтиды.
Профилактикаға не кіреді:
Қан қысымын бақылау
Артериялық гипертония – инсульттің ең көп тараған себебі, ол геморрагиялық инсультке әкелетін мидағы қан кетуді тудырады; Дәрігердің ұсынымдарын жүйелі түрде орындау және қан қысымын қалыпты шектерде ұстау өте маңызды.
- Холестеринді бақылау
Холестерин түйіншектері мидағы артерияларды бітеп, ишемиялық инсультке әкелуі мүмкін. Холестерин деңгейін бақылау маңызды, егер олар көтерілсе, рационыңызды реттеңіз.
- Қандағы қантты бақылау
Қандағы қант деңгейінің жоғарылауы немесе тұрақты жоғарылауы инсульт қаупін 2-3 есе арттырады. Ең алдымен рационнан майлы және тәтті тағамдарды алып тастаңыз. Қант диабетімен ауыратын болсаңыз, қант деңгейін бақылау және глюкозаны төмендететін дәрілерді уақытында қабылдау маңызды.
- Салмақты бақылау
Артық салмақ инсульт қаупі арттырады, сондықтан оны бақылау керек. Тіпті 3-5 кг салмақ жоғалту инсульт қаупін айтарлықтай төмендетеді. Рационда құрамында талшығы бар өнімдер басым болуы керек: көкөніс, жеміс-жидек.
- Жаман әдеттерден арылу
Белсенді және пассивті темекі шегу және алкоголь тұтыну инсульт қаупін арттырады
- Дене белсенділігі
Тіпті ең қарапайым таңертеңгілік жаттығулар денеге пайдалы әсер етеді. Физикалық белсенділік артық салмақтан арылуға көмектесіп қана қоймайды, сонымен қатар денеңізді күшті және серпімді етеді. Бірақ жүктеме жас ерекшелігін және ауруларды ескере отырып, адекватты болуы керек екенін түсінуіміз керек. Егде жастағы адамдар үшін таза ауада күнделікті ұзақ серуендеу жеткілікті.
Маңызды! Алдын алу шаралары туралы біліп, оларды уақытылы жүзеге асыру арқылы сіз инсульттің даму қаупін анағұрлым төмендетесіз. Өзіңізге қамқорлық жасаңыз және сау болыңыз!
