Денсаулық және қартаю тақырыбы бойынша «Ланцет» журналын жариялаудың жаңа ірі сериясында, егер денсаулық сақтау жүйесі қартайып келетін әлем халқының алдында тұрған проблеманы шешудің тиімді стратегиясын жасамаса, онда созылмалы аурулардың өсіп келетін ауыртпалығы қартаюшылардың өмір сапасына үлкен әсер ететіндігі туралы ескерту қажет. Барлық әлемде адам өмірін ұзарту, созылмалы аурулар деңгейінің өсуі және амандықтың төмендеуі жаһандық қоғамдық денсаулық сақтау үшін ірі проблемаларға айналады.
Тиімді медициналық іс-шаралар көбірек өмір сүруге көмектеседі
Барлық әлемде қарттар өмір жасының өсуі жалғасып келеді. 2020 жылға қарай тарихымызда алғаш рет 60 және одан үлкен жастағы адамдардың саны 5 жастан кіші балалардың санынан асып кетеді. 2050 жылға қарай 60 және одан үлкен жастағы халық осы кездегі 841 миллионмен салыстырғанда жалпы 2 миллиард адамды құрайды. Осы қарт адамдардың 80% табыстың төмен және орта деңгейдегі елдерде тұратын болады.
Әсіресе табысы жоғары елдерде өмір сүру ұзақтығын ұлғайту темекі шегуді қысқартудың және қан қысымын төмендетудің және медициналық іс-шараларды қамтуының өсуі мен тиімділігінің қарапайым шығынды стратегиясының арқасында жүрек-тамырлы аурулардан (инсульт және жүректің ишемиялық аурулары) қайтыс болуды қысқартумен түсіндіріледі.
Дұрыс қартаю проблемалары
Алайда, адамдар ұзағырақ өмір сүре бастаса да, олардың денсаулығы бұрыңғыдан қарағанда жақсарды: өлім мен аурудың жалпы жаһандық ауыртпалығының төрттен бірі (23%) 60 жастан асқан адамдарға келеді және осы ауыртпалықтың біраз бөлігі ісік, созылмалы респираторлық аурулар, жүрек аурулары, сүйек-бұлшықет жүйелері аурулары (мысалы, артрит және остеопороз) және психикалық және жүйке бұзулары сияқты аурулардан туындаған сырқаттардың созылуымен байланысты.
Бұл аурулардың ұзақмерзімді ауыртпалығы және амандықтың төмендеуі пациенттерге, олардың отбасыларына, денсаулық сақтау жүйелеріне және экономикаға әсер етеді және болжамдар бойынша жоғары қарқынмен өседі. Мысалы, соңғы бағаларға сәйкес, 2050 жылға қарай деменциясы бар адамдардың саны 44 миллионнан 135 миллионға дейін өсуі тиіс.
«Денсаулық сақтау жүйесінің және әлеуметтік көмектің терең және түбегейлі реформалары талап етіледі,— деді д-р Джон Бирд (John Beard), д-р Тиес Берма (Ties Boerma ) және д-р Сомнат Чаттерджи (Somnath Chatterji), сондай-ақ, ДСҰ қызметкерлерімен қатар осы серия басшыларының бірі болып табылатын ДСҰ қартаю және өмірлік циклі мәселелері бойынша Департамент директоры. — Алайда, біз, осы реформалар, қартайған кезде байқалатын денсаулықтың жаман жағдайы мен функционалдық шектеулер факторлары болып табылатын теңсіздіктердің пайда болуын күшейтуге әкелмеуі туралы қам жеуіміз қажет».
«Кейбір іс-шаралар барлық жерде жүзеге асыра алынса да, елдер денсаулық сақтау саласындағы беталысты түсіну және анықталған нақты қажеттіліктерді қанағаттандыру бойынша бағдарламаларды әзірлеу үшін халықтың қартаятын тобының қызмет етуі мен денсаулық жағдайына мониторингті жүзеге асырады, - деп қосты Тиес Берма, ДСҰ денсаулық сақтау статистикасы мен ақпараттық жүйелер департаментінің директоры. – жаһандық қартаю және ересектер денсаулығы мәселелері бойынша ДСҰ зерттеулері (SAGE), Гэллаптың дүниежүзілік зерттеулері сияқты ұлтаралық зерттеулер және Бразилияда, Қытайда, Үндістанда және Оңтүстік Кореяда қартаюдың басқа да лонгитюдтық когорттық зерттеулері тепе-теңдікті қалпына келтіруді және саясатты жасау үшін қажетті нақты деректерді қамтамасыз ете бастайды, алайда, одан көбірек күш жұмсау қажет».
Стратегиялар денсаулық сақтау аясынан шығады
Алайда планетадағы қартайған адамдардың өмір сапасын жақсартуға жауапкершілік серия авторлары айтқандай, денсаулық сақтау секторы шеңберінен алысқа шығып кеткен.
Физикалық және әлеуметтік ортаны есепке алумен баға қатынасында барлық қарттарға медициналық көмекпен қамтамасыз ету арқылы созылмалы жағдайды аса сапалы алдын алу және жүргізу стратегиясы қажет. Мысалдарға қарт адамдардың зейнетке шығуына түрткі болу мақсатымен саясатқа өзгерістерді енгізу кіреді (мысалы, жұмысты тоқтатуға салық ынталарын жою арқылы), аурулардың төмен шығынды ескертулеріне акцент және оларды ерте кезде анықтау, емдеуге емес (мысалы, тұзды тұтынуды қысқарту және егуді кеңейту), технологияларды аса сапалы пайдалану (мысалы, ауыл халқына мобильді клиникалар) және көптеген созылмалы бұзушылықтарды жүргізуге медперсоналды оқыту.
ДСҰ денсаулық сақтау статистика және ақпараттық жүйелер департаментінде жұмыс істейтін д-р Чаттерджи сөзіне қарағанда, «Бізге бәрімізге қартаюмен байланысты шектерден шығуға және барлық қоғамға аса сау, бақытты және өнімді қарт адамдарды әкелуі мүмкін пайда туралы ойлау қажет».
