Жүрек ұстамасы (миокард инфарктісі) — бұл жүрек бұлшықетінің қанмен қамтамасыз етілуінің бұзылуына байланысты пайда болатын жіті жағдай. Бұл өлім-жітімге әкеледі, сондықтан науқасқа шұғыл көмек қажет. Дүниежүзілік жүрек күнінде, 29 қыркүйекте «ФедералПресс» инфаркт белгілерін атап, дәрігерлер келгенге дейін зардап шеккен адамға қалай алғашқы көмек көрсету керек екенін анықтады.
Инфаркт дегеніміз не және ол неге пайда болады
Бұл жағдай жүректі қанмен қамтамасыз ететін коронарлық артериялардың бірі бітеліп қалғанда пайда болады. Бұл артериялық саңылауды тарылтатын атеросклеротикалық түйіншекте қан ұйығышының пайда болуына байланысты болуы мүмкін. Қан ағымының бітелуіне байланысты жүрек бұлшықетінің бір бөлігі оттегі мен қоректік заттардан айырылады, бұл оның зақымдалуына немесе өліміне әкеледі.
Қауіп факторлары
- Атеросклероз. Бұл холестериннен, майлардан және басқа заттардан тұратын артерия қабырғаларында түйіншектердің пайда болуымен сипатталатын созылмалы ауру. Олар артериялардың саңылауын тарылтады және қан ұйығыштарының пайда болу қаупін арттырады.
- Жоғары қан қысымы. Бұл жағдайда артерия қабырғаларына жүктеме артады, бұл жүректің шамадан тыс жүктелуіне әкеледі.
- Темекі шегу. Ол артерия қабырғаларын зақымдайды және қан ұйығыштарының пайда болу қаупін арттырады.
- Қант диабеті. Қандағы қант деңгейі жоғары болған кезде артерия қабырғалары зақымдалады және бұл атеросклероздың дамуына ықпал етеді.
- Семіздік. Бұл жүрекке жүктемені арттырады және жүрек-қан тамырлары ауруларының даму қаупін арттырады.
- Отырықшы өмір салты семіздіктің дамуына, қан қысымы мен қандағы холестерин деңгейінің жоғарылауына ықпал етеді.
- Жүрек-қантамыр ауруларына тұқым қуалайтын бейімділік. Бұл сонымен қатар инфаркт қаупін арттырады.
- Созылмалы стресс. Ол қан қысымын және стресс гормондарының деңгейін арттырады, бұл жүрекке зиянды.
Инфарктінің негізгі симптомдары
1. Кеудедегі ауырсыну
Бұл инфарктінің ең көп таралған симптомы. Қарқындылығы әртүрлі болуы мүмкін – қысым немесе күйдіру сезімінен өткір, ашытып ауырсынуға дейін. Сезім төс сүйегінің артында локализацияланған, бірақ сол қолға, иыққа, мойынға, жаққа немесе арқаға берілуі мүмкін.
2. Ентігу, тыныс алудың қиындауы немесе ауа жетіспеу сезімі. Бұл да инфарктінің жиі кездесетін белгілерінің бірі.
3. Тершеңдік, әсіресе суық тер шығуы.
4. Жүрек айнуы мен құсу инфарктімен бірге жүруі мүмкін, әсіресе әйел адамдарда.
5. Жалпы әлсіздік, бас айналу, естен тану.
6. Көбінесе адамдар инфаркт кезінде қатты мазасыздық пен өлім қорқынышын сезінеді.
Басылым әйелдерде, қарттарда және қант диабетімен ауыратындарда инфаркт белгілері азырақ байқалуы мүмкін екенін атап өтті. Сонымен, олар кеудедегі ауырсынудың орнына іштегі жайсыздық сезімін, жүрек айнуын, құсуды немесе ентігуді сезінуі мүмкін.
Инфаркт кезіндегі алғашқы көмек: жедел жәрдем келгенге дейін не істеу керек:
- Егер адамда инфаркт деген күдік болса, жедел жәрдем шақыру керек. Дәрігерлер келгенге дейін зардап шеккен адамға алғашқы көмек көрсету керек.
- Науқасты тыныштандырыңыз. Стресс пен дүрбелең көбінесе жағдайды нашарлатады.
- Таза ауа келуін қамтамасыз етіңіз. Терезені ашу керек немесе мүмкіндік болса науқасты сыртқа шығару керек.
- Ыңғайлы қалыпта болуына көмектесіңіз. Әдетте, инфаркт кезінде адам тыныс алуды жеңілдету үшін отыруы немесе жартылай отыруы керек.
- Нитроглицерин беріңіз. Науқасқа тіл астына таблетка қою керек. Нитроглицерин қантамырды кеңейтеді және жүректің қанмен қамтамасыз етілуін жақсартады.
- Жағдайды бақылаңыз. Зардап шеккен адамның пульсі мен тыныс алуын бақылау керек. Егер олар болмаса, жүрек-өкпе реанимациясын бастаңыз.
Инфарктіден кейінгі профилактика және оңалту
СӨС және қауіп факторларын бақылау инфаркт ықтималдығын азайтуға, сондай-ақ инфаркт болған жағдайда қалпына келтіруге көмектеседі.
Егер адам темекі шегетін болса, алкогольді ішімдік ішу сияқты әдеттен бас тартуы керек. Жеміс, көкөніс, дәнді дақылдарды және балықты көбірек жеу керек. Майлы, қуырылған және тұзды тағамдарды шектеңіз.
Аптасына бес рет жүктемені біртіндеп 30 минутқа дейін арттыра отырып, спортпен шұғылдану керек. Сондай-ақ салмақты бақылау және семіздіктен аулақ болу керек.
Сонымен қатар, қан қысымы мен қандағы холестерин деңгейін үнемі өлшеу керек. Қажет болса, дәрігер тағайындаған дәрі-дәрмектерді қабылдаңыз.
Сондай-ақ тынығу әдістері, йога, медитация немесе басқа әдістер арқылы стрессті басқаруды үйрену керек. Психологиялық қолдау да инфарктімен байланысты мазасыздықты жеңуге көмектеседі.
Қазір жүрек-қантамыр аурулары бар адамдар әсіресе абай болу керек – күз мұндай пациенттер үшін қауіпті.
