Невус (қал) – құрамында меланин пигменті бар меланоцит жасушаларынан тұратын пигментті дақтар немесе түйіндер. Көптеген адамдар үшін денеде мең пайда болуы табиғи процесс. Олар туа біткен немесе адамның өмірінде, балалық шақта, көбінесе жыныстық жетілу кезеңінде пайда болады. Олар меланомаға айналуы мүмкін болғандықтан қауіпті болуы. Қал пайда болуы және қарапайым жасушалардың меланоциттерге айналу себебі толық зерттелмеген. Ресми түрде қал екі түрге бөлінеді: пигментті (сепкіл мен лентиго) және тамырлы (ангиома және папилломатозды невус).
Түсі біркелкі, жалпақ, диаметрі 5 мм-ге дейін, қара қоңыр немесе қара түсті, бетінде түк бар қал қауіпсіз болып саналады. Мұндай қал теріден ерекшеленбейді.
Әдетте қал (мең):
- айқын контурларға ие
- түсі мен пішіні өзгермейді
- өспейді немесе өлшемін өзгертпейді
- ыңғайсыздық тудырмайды
Қал меланомаға айналу қаупі бар кейбір жағдайларда ғана қауіпті болуы мүмкін. Бұл сәтті жіберіп алмау өте маңызды.
Қал мынадай жағдайларда қауіпті болуы мүмкін:
- егер ол үнемі жараланса
- пішіні, түсі немесе өлшемі өзгерген болса
- мөлшері диаметрі 1 см-ден асқан кезде
- егер ол ересек жаста пайда болса
Туа біткен пигментті дақтар мен сүйелді меңдер меланоманың дамуына себеп болуы мүмкін.
Тұрақты жаралану, күн сәулесі, солярийді шамадан тыс пайдалану, генетикалық фактор сау жасушалардың қайта туылу факторы болуы мүмкін – бұл қал немесе қартаю дақтары орнында тері қатерлі ісігінің жалпы себептері. Ультракүлгін сәулелену, тері қатерлі ісігінің ең күшті қоздырғыш факторы, сондықтан күнге көп күймеген дұрыс. Егер қал дененің жиі жарақат алу қаупі бар жерлерінде орналасса, оларды алып тастаған дұрыс.
Өспеге айналу қаупі жоғары болады, егер:
- қал бас, мойын, кеуде, арқа, шап, алақан немесе табанда болса
- қалдың түсі аса айқын болса
- пациенттің отбасында онкологиялық аурулар болса
Әдетте қал симметриялы болады, сондықтан симметрияның бұзылуы ықтимал қауіп белгілерінің бірі. Өлшемінің күрт ұлғаюы немесе кішіреюі, тығыздалуы, түсінің немесе пішінінің өзгеруі - қалдың деформациясы. Егер меңнің құрылымы бұзылса – қабыршақтану, құрғақтық пайда болса немесе меңдегі түк түсе бастаса, онда барлық аталған жағдайларда дәрігермен кеңесу керек.
Егер меңнің бетінде қара және қызыл нүктелер, қышу, ашып ауыру және ауырсыну, жарықтар мен қабыну пайда болса – бұл қалдың ықтимал қауіп белгілері. Қалды өз бетінше алып тастауға болмайды, өйткені өспені толығымен алып тастау мүмкін емес және инфекция мен асқынулардың даму қаупі өте жоғары.
Медициналық мекемеде қалды алып тастау кезінде, мамандар асқыну ықтималдығын азайту үшін дерматоскопия және гистологиялық талдау жүргізеді.
Маңызды!
Меланоманы өз бетінше анықтау мүмкін емес, бірақ егер мамандарға уақытында барып, тексеруден өтсеңіз, күрделі аурудың дамуын анықтауға және тоқтатуға болады.
Ауруды емдеуден гөрі алдын-алу оңай, сондықтан дерматологтан жыл сайынғы профилактикалық қарап-тексеруден өту маңызды.
