Балалар мен темекі шекпейтіндерді қорғау және халықтың денсаулығына зиянды әсерін азайту мақсатында шұғыл түрде электронды темекіге қатысты шектеу шараларын қабылдау қажет. Тұтынушылар пайдаланатын электронды темекінің жалпы халық арасында темекіні тастауға тиімді көмегі дәлелдеген жоқ. Сонымен қатар, оларды тұтынудың қоғамдық денсаулыққа тигізетін кері әсері туралы алаңдатарлық деректер пайда болады.
Электронды темекі еркін сатылады және жастар арасында агрессивті түрде насихатталады. Қазіргі уақытта 34 елде электронды темекі сатуға тыйым салынған, 88 елде оларды сатуға рұқсат етілген ең төменгі жас белгіленбеген, ал 74 елде мұндай зиянды өнімдерге нормативтік шектеулер мүлдем жоқ.
ДДҰ бас директоры доктор Тедрос Адханом Гебрейюс: «Электронды темекі шегу балалардың жаман әдетіне айналып бара жатыр, олар жас кезінен бастап никотинге тәуелді болу қаупі бар», – деп атап өтті. – «Елдерді өз азаматтарын, әсіресе балалар мен жастарды қорғау мақсатында электронды темекінің таралуының алдын алу бойынша қатаң шаралар қабылдауға шақырамын».
Никотинді электронды темекі тез тәуелділік тудырады және денсаулыққа зияны көп. Олардың денсаулыққа ұзақ мерзімді әсері толық зерттелмеген, бірақ олардан улы зат бөлінеді, атап айтқанда қатерлі ісік тудыратыны және жүрек-қантамыр мен өкпе ауруларының қаупін арттыратыны анықталды. Электронды темекі жас өспірімдерде мидың дамуына теріс әсер етуі мүмкін және оқу қабілетінің бұзылуына әкелуі мүмкін. Электронды темекі жүкті әйелдерде іштегі нәрестенің дамуына теріс әсер етуі мүмкін. Сонымен қатар, электронды темекіден бөлінетін заттармен байланыс қоршаған адамдар үшін қауіпті.
«Электронды темекінің 16000-нан астам дәмі бар және әлеуметтік желілер мен пікір көшбасшылары арқылы балалар арасында кеңінен насихатталады. Кейбір жағдайларда мұндай өнімдерді насихаттау үшін мультфильм кейіпкерлерінің бейнелері мен жас ұрпақты қызықтыратын көз тартатын дизайн қолданылады. Балалар мен жастар арасында электронды темекі шегудің ауқымы үрейлі қарқынмен өсіп келеді», – деді ДДҰ Денсаулықты нығайту мәселелері жөніндегі департаментінің директоры доктор Рюдигер Крех.
ДДҰ барлық аймақтарында электронды темекі ересектерге қарағанда 13-15 жас аралығындағы балалар арасында танымал. Осылайша, Канадада 2017 жылдан 2022 жылға дейін 16-19 жас аралығындағы адамдар арасында электронды темекі шегушілердің саны екі есе өсті, ал Англияда (Ұлыбритания) бұл көрсеткіш соңғы үш жылда үш есе өсті.
Тіпті электронды темекіні насихаттайтын контентпен жай ғана танысу мұндай өнімдерді қолдануға бейімділікті арттыруы мүмкін, сонымен қатар электронды темекіге деген оң көзқарасты қалыптастыруы мүмкін. Зерттеу деректері электронды темекі шегетін жастардың келешекте әдеттегі темекі шегу ықтималдығы үш есе артық екенін көрсетеді.
Электронды темекінің таралуын болдырмау және никотинге тәуелділікпен күресу үшін темекіге қарсы күрестің кешенді тәсілімен және ұлттық жағдайларды ескере отырып шұғыл шаралар қажет.
- Электронды темекіні сатуға тыйым салынған елдерде: тыйымның сақталуын мұқият бақылау және халықтың денсаулығын қорғау шаралары мен тиімді құқық қолдану практикасына жәрдемдесу үшін мониторинг пен қадағалауды жалғастыру.
- Тұтыну өнімі ретінде электронды темекінің коммерциялық айналымына (сатуға, әкелуге, өткізуге және өндіруге) рұқсат беретін елдерде: мұндай бұйымдардың тартымдылығын және олардың халыққа келтіретін зиянын азайту үшін, никотиннің құрамы мен сапасына шектеулер енгізу жолымен, сондай-ақ никотиннің құрамы мен сапасына тиісті шектеулер енгізу жолымен қатаң реттеу шараларын қабылдауды және салықты қамтамасыз ету, сонымен қатар кез келген хош иістендіргіштерді пайдалануға тыйым салу.
Темекіні тоқтату стратегиялары олардың тиімділігі туралы қол жетімді ең толық мәліметтерге негізделуі керек, темекіге қарсы басқа шаралармен біріктірілуі керек және мониторингіленіп, бағалануы тиіс. Қолда бар деректер негізінде үкіметтерге темекі шегуді тоқтатуға көмектесетін тұтыну тауарлары ретінде электронды темекіні сатуға рұқсат беру ұсынылмайды.
Электронды темекінінің көмегімен темекіні пайдалануды тоқтату стратегиясын жүзеге асыратын кез келген үкімет тиісті клиникалық жағдайларды қамтамасыз ету үшін осындай өнімге қол жеткізу шарттарын бақылауы және осы өнімді дәрілік заттар ретінде реттеуі (дәрілік заттар ретінде сатуға сертификат алу қажеттілігін қоса алғанда) тиіс. Темекі шегуді тоқтату мақсатына жету туралы шешім, тіпті осындай бақыланатын шаралар арқылы да, темекіні тоқтатудың басқа дәлелденген стратегиялары қолданылғаннан кейін ұлттық жағдайларды, сондай-ақ өнімнің таралу қаупін ескере отырып қабылдануы керек.
Темекі өнеркәсібі денсаулыққа залал келтіруден пайда көреді және үкіметте саяси үстелге отыруға және денсаулық сақтау шараларынан бас тартуға ықпал етуге тырысып, өз өнімдерін жаңартады. Темекі компанияларының мұндай өнімдерден аз зиян келтіретін жалған ғылыми дәлелдерді жинауды және таратуды қаржыландыруы, сонымен бірге оларды балалар мен темекі шекпейтіндерге насихаттауы және темекіні миллиардтаған мөлшерде сатуды жалғастыруы ДДҰ тарапынан алаңдаушылық тудырып отыр.
Балалар мен жасөспірімдердің электронды темекіні пайдалануы және денсаулыққа зияны туралы деректердің өсіп келе жатқан көлемін ескере отырып, электронды темекінің таралуына қарсы қатаң шаралар қабылдау қажет.
Дереккөз: ДДҰ ресми сайты
